Solidariteitskoor Kontrarie Herent

Dire gelt

Dire gelt

Tekst en Muziek: Jiddish
Taal: Jiddish
Continent: Europa
Het lied:
Het lied is afkomstig uit het zogenaamd ‘Jiddisch Theater’ dat zijn hoogtepunt kende tussen het eind van de 19e eeuw en het begin van de Tweede Wereldoorlog. Het was vooral gesitueerd in de Joodse gebieden van Centraal en Oost Europa, maar werd ook gespeeld in steden als Berlijn, Londen, Parijs en New York. Het bereik van het Jiddisch theater is breed: operette, musical, comedy, satirische of nostalgische revues, melodrama, naturalistisch drama, expressionistische en modernistische toneelstukken.
Thema’s zoals immigratie, assimilatie en armoede zijn vaak terug te vinden in de Jiddische theaterproducties.

Auteur: Shloyme Prizament (1889 – 1973)
Hij werd geboren in de buurt van Lemberg (Lviv), dat vandaag in het Westen van Oekraïne ligt. Hij was een Joods componist, acteur in het Jiddisch theater en een zogenaamd ‘badkn’ (of ‘badchen’) – een soort van nar. Zijn vader was Moyshe Prizament – een beroemde badkn die stierf toen Shloyme 16 jaar oud was. Hierdoor werd Shloyme de kostwinner in huis – er waren nog 12 andere kinderen in het gezin. Hij begon als badkn, voornamelijk met behulp van teksten die zijn vader had nagelaten. Even later begon hij met het schrijven van liedjes en instrumentale muziek voor het Jiddisch theater en (oa) voor de Broder-zingers, een rondtrekkend (vooral muzikaal) theatergezelschap. Nadien schreef (en regisseerde) hij toneelstukken waarin hij zelf ook meespeelde. In 1910 was hij even directeur van het ‘Ukrainska Besida Theater’ maar al snel begon hij te reizen – oa naar Argentinië en Roemenië.
Tijdens de Roemeens-Bulgaarse oorlog (1912-1913) werden alle buitenlanders verdreven uit Roemenië en daarom ging hij terug naar zijn geboortestreek. Na de Eerste Wereldoorlog (waarin hij als soldaat meevocht in Italië en Rusland) vestigde hij zich in Wenen, waar hij een Jiddisch theater opende, genaamd “Bemischn Hof”. Na tussenstappen in Boedapest en (alweer) Wenen, ging hij rondtoeren in Tsjecho-Slovakije en Polen – waar hij een hele tijd in Warschau verbleef. Hij schreef er verschillende revues – en sommige van de liederen die hij hiervoor schreef worden nu nog gezongen als ‘volksmuziek’. Eén van deze liederen is “Dire Gelt”. Hij bleef actief in het theater en schreef in 1933 nog het stuk “In Hitler Land”. Hij overleefde de Tweede Wereldoorlog door naar de Sovjet-Unie uit te wijken en leefde vanaf 1949 in Buenos Aires (Argentinië). In totaal heeft hij een paar honderd liederen en toneelstukken geschreven.

Opname:
Dire gelt werd opgenomen in 1981 in Jerusalem, uitgevoerd door een van de bekendste Roemeens-Joodse zangers: Dorel Livianu. Dorel Livianu werd geboren in Bucharest, Roemenië, in 1907. Tijdens de 2° wereldoorlog werd hij gedurende 8 maanden opgesloten in een nazi-concentratiekamp. Hij overleed in 1997. http://www.youtube.com/watch?v=E__MMyicyZU

Eyal Lerner voert het anders uit: http://www.youtube.com/watch?v=_90n0ebwRLI

Diregelt un oyoyoy
Diregelt un bozhe moy!
Diregelt un gradavoy,
Diregelt muz men tsoln!

Kumt arayn der balebos,
met dem grobn shtekn;
un az me git im keyn dire gelt,
Shtelt er aroys di betn

Kumt arayn der struzh,
nemt er arop dos hitl;
un as keyn diregelt,
Hengt er aroys a kvitl.

Far vos zol ikh gebn dire gelt
Az di kikh iz tsebrokn
Far vos gebn dire gelt
Az ikh hob nisht oyf vos tsu kokhn

Diregelt un oyoyoy )
Diregelt un bozhe moy! )
Diregelt un gradavoy, )
Diregelt muz men tsoln! ) x2

Jabababa jababa ) x3
jababa jabababa
Jabababa jababa ) x3
jababa jabababa

Diregelt un bozhe moy!
Diregelt un gradavoy,
Diregelt muz men tsoln!
De huur en oh oh oh
De huur oh mijn God
De huur en de politieman
De huur zal men betalen!

De huisbaas komt
met zijn grote stok:
en omdat we de huur niet betalen,
zet hij de bedden buiten.

De conciërge komt
hij groet met zijn hoed
en omdat we de huur niet betalen,
hangt hij een uitdrijvingsbevel op.

Waarom zouden we de huur betalen,
als de keuken stuk is
Waarom de huur betalen,
als we niets hebben om op te koken.

De huur en oy oy oy
De huur en mijn God
De huur en de politieman
De huur zal men betalen!
Eerste internet publicatie: 10/03/2013. Laatste wijziging: 28/12/2014
Nr Titel
223 Ballade van de Zee
218 Moving
217 Which Side are you On
215 More than a paycheck
214 Freedom from war
213 L'Orange
212 Ùn possu più
211 Een beter land
210 Un Jour Sans Pluie
209 Gender en Tender
208 Streets of London
207 La Varshavianka
206 Yo te nombro Libertad
205 Plus rien ne m'étonne
204 Onverschillligheid
203 Nacht vanbinnen
202 Schuld of onschuld
201 Dire gelt
200 I gonna get through this world
199 C'est pas façile
198 Er is niets
197 Luchin
196 Raise your voices
195 De vier weverkens
194 Das Lied vom Förster und der Schönen Gräfin
193 Wa ana amsji
192 Cinco siglos igual
191 Oughta Be a Woman
190 Hard Times Come Again no More
189 Werkloosheid
188 Rain Rain, beautiful rain
187 Al lado de mi cabaña
186 La Lega
185 Et pourtant dans le monde
184 I am not at war
183 Dorul dor
181 Zing, vecht, huil, bid
180 The Great Song of Indifference
179 Als Ich Dich Gebar
178 Rogativa
177 Wie dan wel
176 La Pobreza
175 Outcho Randolada (hymne de Tchévané)
174 De Tijd Loopt
173 Thurnscoe rain
172 Ni chicha ni limona
171 Malere
170 Wereldwijde bondgenoten
169 Todo Cambia
168 Brother
167 Vlaggen van leven en hoop
166 Guantanemera
165 Hambani
164 I ciavatin
163 Sounding Rafters
162 Tshotsholoza
161 We willen ze niet
160 Erein eta joan fragment
159 Vuelvo para vivir
158 Pajarita de la paz
157 Hapana Kutchoma
156 Sangatte
155 In Flanders Fields fragment
154 Konjunktur - cha-cha
153 Bienvenida a Tijuana
152 Ik hou van U
151 Mother Earth
150 Nahna mesh erhabiin
149 Jij daar in het donker fragment
148 Al kol ele
147 Yellow triangle
146 De wereld is niet te koop
145 Tobin taks blues
144 Oorlogsgeleerden
143 Fietsers
141 Bange blanke man
140 Antya Laba
139 Lied van de Europese top
138 Clandestino
137 Les Canuts
136 Quiero cantar
135 Agur Agur
134 Umzabalazo
133 Halala Afrika
132 Raise your banner (Unity)
131 Le deserteur
130 Pelago fragment
129 Mensen gevraagd
128 Son la Mondina
127 Eramu in campu
125 Zog nit Keynmol
124 Un pueblo que camina
123 The Green fields of France
122 Scarborough Fair
119 Siempre hay porqué vivir
118 Kauwenberglied
116 Song of the exiled
115 Only Remembered
110 Vrede voor de Balkan
106 Lolo mi boto
105 Freedom is coming
104 Inkululeko
103 De vluchteling
102 E Rile
97 Unidad popular
95 Lo sai che i minatore
90 Say’ilim’ Ingqolowa
88 Siyahamba
87 Tourdion
86 On Children
85 The winds are singing freedom
81 Money, money
80 Als deze oorlog ooit nog eindigt
79 Ate Nate fragment
75 Duerme negrito
74 Cuando me siento muy lejos
69 Bella ciao
67 Pick a bale of cotton
66 Le temps des cerises
64 Ston Nikophoro
54 El himno de la Paz
53 Unzima lomthwalo fragment
48 Que la tortilla se vuelva
42 De gedachten zijn vrij
39 Mandela
34 La valigia
33 Everybody sing freedom
28 De Colores
27 Pancasan
15 Wij zijn geen onderdanen
9 Nonqongqo
8 Bayan Ko
5 Nkosi sikelela
4 No Mataras

Last update: 07/02/2023 12:03
Generated in: 11.726 msec